Middeleeuwen (vanaf 500-1500)

Het Vichtse wapenschild

Het gemeentewapen

Dit wapen behoort tot de oudste adellijke wapenschilden. De oudste bekende zegelafdruk dateert van 1245.

Uitzicht

Heraldisch wordt het als volgt omschreven : van goud, getralied van sabel (van zes stukken).

Uitleg

Goud (geel) verwijst naar het metaal waarvan oorspronkelijk het wapenschild gemaakt of waarmee het bedekt was. Goud staat voor de zon, verstand en deugd.

Men zegt dat een schild getralied is wanneer zijn veld beladen is met ten minste 4 tralies.

Tralies zijn stukken samengesteld uit ineengevlochten schuinstaken, die voor de helft in rechterschuinbalk en voor de helft in linkerschuinbalk zijn geplaatst.

Hoe kwam Vichte aan zijn wapen ?

De naam van dit dorp (Fifta in 965 en Vifta in 1185) komt van de beek waarop het is gelegen : de ‘Fifta’, een benaming die in verband staat met ‘vivarius’ (vijver). De heerlijkheid Vichte was de bakermat van een zeer edel geslacht dat er de naam van aannam en waaruit talrijke baljuws gesproten zijn o.a. van Kortrijk, Ieper en het Brugse Vrije.

De baanderheren van Vichte waren eertijds erfelijk maarschalk van Vlaanderen. Jan van Vichte, maarschalk van Vlaanderen, streed in 1479 bij Guinegate. Tijdens de XIVe eeuw trouwde Adela, dame van Vichte, in haar eerste huwelijk, met Gerard van Spelt. Zij had een zoon, Willem van Spelt, die aan zijn afstammelingen de titel van heer van Vichte en van maarschalk van Vlaanderen naliet. Jan van Spelt nam de naam en het wapen van Vichte aan. Hij stierf in 1404 en had uit zijn huwelijk met Isabella van Stavele, een zoon : Olivier van der Vichten, die met Isabella van Gavere trouwde. Volgens Sanderus, trouwde de dochter van Filip van der Vichten met Raphaël van den Bosch, die de heerlijkheid naliet aan Martin della Faille, baanderheer van Nevele. Tijdens de XVIIIe eeuw was de heerlijkheid Vichte het bezit der Fourneau’s, graven van Kruikenburg.

De heerlijkheid Vichte droeg een banier van goud, getralied van sabel (zwart). Jan van Vichte, burggraaf van Erembodegem, heer van Beveren en Nieuwenhove, voerde in 1619 van goud getralied van sabel uit zes stukken.

Dit schild blazoeneerde tijdens de XVIe eeuw het schepenzegel van Vichte evenals dit van de vierschare Vichte van 1694. Het Koninklijk Besluit van 22 maart 1922 heeft aan de gemeente Vichte het schild van goud, getralied van sabel, van zijn eerste geslacht teruggegeven.

HERALDIEK

Definitie

De heraldiek is het bestuderen van een systeem van symbolen die gebruikt worden om individuen, families, landen en ook instituten zoals kerken en universiteiten te vertegenwoordigen. Het basissymbool van de heraldiek is het wapenschild of familiewapen. De wapenschilden werden oorspronkelijk gebruikt op de schilden van ridders. Voorbeelden van symbolen die men vindt bij de heraldiek zijn zegels en vlaggen. Heraldiek heeft ook te maken met de genealogie, het bestuderen van familiegeschiedenissen.

Oorsprong

Heraldiek betekent oorspronkelijk ‘vertegenwoordiger van het leger’ en het stamt af van het Duitse woord ‘hariwalt’. De Romeinen maakten al melding van schilden bij de Germanen. Aanvankelijk ging het om eenvoudige schilden waarmee de verschillende stammen zich onderscheidden. In de 12e eeuw ontstond het wapenschild. Ridders en vorsten gingen hun wapenuitrusting voorzien van figuren en symbolen. Men gaat ervan uit dat deze schilden werden gebruikt om in de strijd beter herkend te worden, daar de ridders met gesloten helm en gekleed in een harnas moeilijk van elkaar waren te onderscheiden. De figuren en kleuren waren in het begin geheel vrij, later vormden daden van en gegevens over de familie het uitgangspunt voor kleuren en afbeeldingen op wapens en schilden. Na verloop van tijd werden de symbolen en kleuren niet alleen toegepast op het slagveld en tijdens toernooien, maar ook bij het gewone leven : als familiewapen. Pas omstreeks de 14e eeuw werd het een gebruik dat wapens werden toegekend door de koning, middels een zogenaamde wapenbrief. Daarnaast ontwikkelde zich ook onder de burgers de toepassing van wapenschilden, waarbij het beroep het uitgangspunt vormde. Er werd zeer streng op gelet dat hetzelfde wapen niet door twee of meer families werd gebruikt.

De kennis van de wapens

De Middeleeuwen waren een zeer oorlogszuchtige periode, waarbij de herauten dienst deden als boodschappers van de regerende vorsten. In een latere tijd werden deze herauten gebruikt als ordehandhavers en ceremoniemeesters bij de toernooien van de ridders. Zij moesten hierbij de verschillende wapenschilden van de ridders herkennen en uit elkaar houden. Hierdoor ontstond bij vele herauten een archief van gebruikte wapens en zo ontstonden dus de wapenrollen en toernooiboeken en daarmee de overlevering van de vele wapens en de daarbij behorende namen. De kennis van de wapens was dus in handen van de herauten, waaruit zich de heraldiek ontwikkelde.

De vormgeving van de wapenschilden

Het schild verloor zijn functie toen in de 16e eeuw de eerste vuurwapens werden uitgevonden. Op dat moment ging de heraldiek zich ontwikkelen tot een kunstzinnige decoratie. In de loop der eeuwen, tijdens Renaissance en Barok werden de vormen steeds weelderiger. De duidelijke herkenbaarheid van de afbeeldingen moest in de Rococotijd uiteindelijk wijken voor overdreven afbeeldingen en voorstellingen. In de 19e eeuw kwamen we aan bij een uitgesproken dieptepunt van de wapenkunde, maar halverwege de 19e eeuw vond een ommekeer plaats; met de opkomst van de Romantiek. Vervallen kastelen werden opnieuw opgebouwd en gerestaureerd en de wapenschilden gingen weer een belangrijke rol gaan vervullen. In die tijd werden veel bestaande wapens door de eigenaars ontkruld en kregen hun oorspronkelijke eenvoudige vorm weer terug.

De elementen van het wapen

Gebruikelijk was dat een wapen uit 5 elementen bestond : wapenschild, wapenfiguur, helm, helmdoek en helmversiering. De verhoudingen tussen deze elementen waren onderhevig aan de op dat ogenblik geldende mode, zodat is te bepalen uit welke tijd een wapenschild en/of familiewapen stamt. Iedere afbeelding heeft een eigen betekenis. Zo valt uit de wapenelementen af te leiden wat voor beroep uw voorvaderen hadden. Van zeer groot belang in de heraldiek was de zegelkunst. In de 12e eeuw was het gebruik ontstaan om wapens af te drukken op zegels, om zodoende een persoonlijk tintje aan bepaalde documenten te kunnen geven. Op deze zegels werden in deze tijd figuren afgebeeld zoals adelaar, leeuw, draken en andere afbeeldingen van levende dieren. Pas later werden de wapens ook opgenomen in het wapenschild, de helm en de helmversieringen. Het belangrijkste van het wapen is het schild, hetwelk in diverse soorten en uitvoeringen bestond o.a. driehoekig, halfrond, met en zonder vlakverdeling. Met inkepingen (rondaschild) en zonder inkepingen. Deze inkepingen werden toegepast om de ridder wat meer vrijheid te geven bij het hanteren van zijn lans. Een ander belangrijk kenmerk was de helm, waarvan er eveneens diverse soorten bestonden : o.a. potvormige, steek-, beugel- en vizierhelm. De helmen werden allen dan weer voorzien van figuren (helmfiguren of helmversieringen), de wapensjablonen. Naast de wapensjablonen waren er zeer vele wapenelementen, welke bestonden uit dieren, fabelwezens, voorwerpen, werktuigen, voorstelling van planten, geometrische figuren, kruisen, krijgswapens, etc. Al deze afbeeldingen kunnen meehelpen te bepalen wat voor beroep uw voorvaderen hebben gehad indien zij een familiewapen voerden.

Tot slot speelt ook het kleurgebruik een belangrijke rol. Iedere kleur in het wapen heeft zijn eigen betekenis. Goud staat voor de zon, verstand en deugd, zilver voor wijsheid en onschuld, rood voor vaderlandslievend en oorlogszuchtig, blauw voor trouw en bestendig, zwart voor pijn en smart, groen voor vreugde en hoop en purper voor heerschappij.

De heraldiek heeft ook nu nog betekenis. Zo zijn er landwapens, provinciewapens, stadswapens, enz. Ze zijn te vinden op gebouwen, in logo’s, op postzegels, in frankeermachinestempels, lakstempels en zegelringen.

Leave a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *