Nieuwe tijd (16e - 18e eeuw)

Verkaveling Schaliënhof

De verkaveling “Schaliënhof”, gelegen ten noorden van de Beukenhofstraat (vroeger Heirwegh van Cortryck naer Audenaerde), wordt ten oosten begrensd door de Deerlijkstraat (vroeger de straete van den Upstal), ten zuiden door de verkaveling langs de Beukenhofstraat, ten westen door de Lendedreef (vroeger dreve ten Hoye geheten) en ten noorden door de Krekelheedstraat (vroeger Crekelheet) en de Deerlijkstraat (vroeger straete loopende naer Deerlyck).

De landerijen die verkaveld werden, waren vroeger gebruikt door de uitbater van het Goet ten Upstalle (1), dat destijds het hoofdkwartier was van de Heerlijkheid van de Woestijne, gehouden van het leenhof van Vichte. (Het foncier van de heerlijkheid lag waar nu het sportveld is achter de gemeentelijke school.) In de oudste bewaarde renteboeken (15de eeuw) worden deze percelen met de verzamelnaam De heuvels of De heuvelen (2) aangeduid.

De percelen, onmiddellijk aan de Beukenhofstraat gelegen, kregen later eigen namen : het Eeckstuck, de Langhe Bracke, en het Langhe Stuck. De overblijvende percelen werden den Cleenen Heuvele, den Heuvele, den Grooten Heuvele en tenslotte het stuk dichtst bij de hofstede den Neeren Heuvele. Andere namen binnen deze verkaveling waren de Slechte Wee, de Peirdewee en het Rootse Stuck (3).

Historisch zijn Ten Upstalle en een hoeve gelegen ten westen van de dreve ten Hoye die ’t Goet Ten Hoye heette, steeds nauw met elkaar verbonden geweest en beheersten ze alle landerijen ten oosten en ten westen van de dreve Ten Hoye en van de strate van den Upstal. Naast het Goet ten Upstalle lag tot in de 17de eeuw een kleine cijnshoeve. Deze cijnshoeve werd in de tweede helft van die eeuw tot een imposante omwalde hoeve uitgebouwd door de griffiersfamilie de Cocq en is ons nu bekend als het Schaliënhof (4). Tussen deze beide hoeven in, maar aan de andere straatzijde, lag een hoeve die op 30 augustus 1664 verkocht werd. Ze lag bij den Opstal.

Wat verder, bij het begin van de huidige Krekelheedstraat, lag nog een omwalde hofstede het Doornveldeke genoemd. Deze hofstede was ook in handen van de familie de Cocq. Ze verkommerde naarmate het Schaliënhof werd uitgebouwd en laat momenteel geen enkel spoor na. Tot aan het begin van de 16de eeuw waren zowel ten Upstalle als ten Hoye in handen van de familie van der Vichten of hun afstammelingen. Uiteindelijk is alleen ten Upstalle als landbouwuitbating overgebleven. Vermoedelijk mogen we in dit feit de oorsprong zoeken van de naam LENDEDREEF (5).

Hoeve Ten Upstalle

 

 

 

 

(1) Rond 1500 heette deze hoeve “Bosschers Hofstede” – toevallig heet de huidige uitbater eveneens Debosschere ! – en de naam Goet ten Upstalle kreeg slechts burgerrecht in de loop van de 16de eeuw. In een renteboek uit 1482 vonden we terug dat de heer van Vichte op de oostzijde van de huidige Deerlijkstraat en dit ter hoogte van ten Upstalle en het Schaliënhof, een stuk grond geschonken had aan een van zijn mensen, waarop deze een woning mocht oprichten. Betrokkene – alles wijst erop dat het de toenmalige koster was – had dus het “recht van opstal” gekregen, zodat men dit perceel met woning den OPSTAL is gaan noemen.

(2) Er is in deze omgeving echter geen heuvel te bekennen, tenminste met in de huidige dagelijkse betekenis van het woord. Bij raadpleging van het Middelnederlands Woordenboek (NR\TWB) leren we evenwel dat men vroeger een stuk grond met veel oneffenheden, nogal courant “den heuvele” noemde!

(3) Rootse stuck = rotsestuk : een stuk grond met veel keien of gesteente (MNWB).

(4) De naam Schaliënhof voor deze hofstede duikt slechts op in deze 20ste eeuw. Het woonhuis van de hoeve is met schaliën gedekt, wat de naamgeving verklaart. Vroeger duidde men de hofstede steeds aan met de naam van de uitbater/eigenaar bv, Craens hof of Jagerkes !

(5) Lende, gelende, later gelenden of gelanden. Kan volgens MNWB betekenen : naastgelanden, aangelanden, belendende eigenaar. Vermoedelijk noemde men de grond die van ten Hoye werd overgenomen de lende of de gelenden (op een kaart in een renteboek uit 1736 staat Gelent), zodat uiteindelijk ook de naam dreve ten Hoye (samen met ten Hoye) de plaats ruimde voor Lendedreef.

 

Leave a Comment